“Khoảng trời riêng” trong hôn nhân: Làm sao để không tạo khoảng cách?

Đó không phải là dấu hiệu của sự xa cách, mà là một phần tự nhiên trong tâm lý trưởng thành, giúp mỗi người duy trì bản sắc cá nhân trong khi vẫn gắn bó với người bạn đời.

Ở nhiều gia đình, “riêng tư” thường bị đánh đồng với “xa cách” hoặc “giấu giếm”. Một số người cho rằng đã là vợ chồng thì không nên có bí mật, mọi thứ cần được chia sẻ hoàn toàn.

Nhưng thực tế, sự riêng tư – nếu được hiểu đúng, lại là một nhu cầu tâm lý lành mạnh, không chỉ giúp giữ gìn bản sắc cá nhân mà còn góp phần nuôi dưỡng sự tôn trọng trong hôn nhân.

Một nghiên cứu năm 2024 của Đại học Stanford (đăng trên arXiv) khảo sát 1.200 cặp đôi ở Mỹ, cho thấy:

81% các cặp đôi hạnh phúc lâu dài thiết lập ranh giới rõ ràng về không gian riêng.

Trong số đó, các cặp thường duy trì sự chia sẻ có chọn lọc, đồng thuận truy cập thông tin cá nhân (như mạng xã hội, điện thoại), nhưng tuyệt đối tránh kiểm soát hoặc tra hỏi lẫn nhau.

Nghiên cứu này cũng chỉ ra rằng những cặp vợ chồng không tôn trọng sự riêng tư của nhau có nguy cơ mất niềm tin cao gấp 3 lần trong vòng 5 năm đầu hôn nhân.

Nhiều chuyên gia cũng chỉ ra rằng, việc thiết lập ranh giới cá nhân chính là cách giúp vợ chồng thấu hiểu nhu cầu của nhau mà không xâm phạm lẫn nhau.

Ranh giới mang lại sự tự do để mỗi người được thể hiện nhu cầu, giá trị sống và bản sắc riêng, trong khi vẫn tôn trọng điều đó ở người bạn đời.

Tuy nhiên, duy trì ranh giới hay “khoảng trời riêng” sao cho không ảnh hưởng đến đời sống vợ chồng, không tạo ra khoảng cách vô hình giữa hai người, lại là điều đòi hỏi sự khéo léo trong cách cư xử.

Hiểu đúng về khái niệm riêng tư trong hôn nhân

Sự riêng tư không đồng nghĩa với lạnh lùng hay thiếu minh bạch. Đó là không gian để mỗi người được sống đúng với nhịp của mình - có thời gian suy nghĩ, làm điều mình yêu thích, hoặc đơn giản chỉ là được yên tĩnh một chút để “nạp lại năng lượng”.

Đó có thể là một cuốn nhật ký, một nhóm bạn riêng, một góc làm việc không bị làm phiền, hay đơn giản là quyền được giữ một vài điều chỉ thuộc về cá nhân mình.

Khi được tôn trọng một cách chủ động và văn minh, sự riêng tư không làm phai nhạt tình cảm, mà ngược lại, giúp mỗi người trở về với nhau bằng một phiên bản đầy đủ hơn, bình tĩnh hơn và đáng yêu hơn.

Trong hôn nhân, riêng tư cũng không phải là giữ bí mật. Bí mật mang tính che giấu, có thể gây tổn thương.

Riêng tư là không gian để mỗi người giữ kết nối với chính mình: như đọc sách, viết nhật ký, có hội bạn riêng, sở thích cá nhân, hoặc thời gian được ở một mình.

Đó là cách để làm đầy năng lượng, để trở lại với người kia bằng một phiên bản tốt hơn – không phải để xa cách.

Khi nào riêng tư trở thành khoảng cách?

Vấn đề không nằm ở việc “có nên giữ riêng tư hay không”, mà ở cách hai người giao tiếp và đồng thuận về điều đó. Nếu một người phải giấu giếm, tránh né, hoặc cảm thấy sợ hãi khi muốn giữ khoảng trời riêng – thì đó không còn là quyền riêng tư, mà là dấu hiệu của sự bất an.

Ngược lại, nếu cả hai sống quá tách biệt, không chia sẻ cảm xúc, kế hoạch hay những điều khó khăn trong cuộc sống, thì mối quan hệ dễ rơi vào trạng thái bên nhau mà không thực sự kết nối.

Chuyên gia trị liệu nổi tiếng Esther Perel – người có hơn 20 năm nghiên cứu về đời sống hôn nhân và tình dục học – từng chỉ ra: “Khoảng cách không giết chết tình yêu, nhưng thiếu kết nối thì có.”

Theo bà, điều quan trọng là giữ được một chút “bí ẩn vừa đủ” để nuôi dưỡng cảm xúc hấp dẫn, đồng thời vẫn đủ cởi mở để đối thoại chân thành khi cần thiết. Đó chính là sự cân bằng giữa độc lập và gắn bó, giữa riêng tư và đồng hành.

Gợi ý cách để giữ riêng tư mà không gây rạn nứt

•     Thỏa thuận ranh giới từ sớm

Ngay từ khi bước vào hôn nhân, hai người nên trò chuyện cởi mở để thống nhất về những ranh giới cá nhân.

Chẳng hạn như việc có cần chia sẻ mật khẩu mạng xã hội không, có cần báo cáo chi tiết lịch trình hằng ngày không, hay có những khoảng thời gian nào nên được “để yên”cho người kia.

•     Tránh kiểm soát vì tò mò

Nhiều cặp vợ chồng có thói quen lén xem điện thoại, dò lịch sử tìm kiếm, theo dõi tin nhắn… của bạn đời. Nhưng sự kiểm soát quá mức dễ tạo ra không khí nghi ngờ và khiến đối phương cảm thấy không được tôn trọng.

Niềm tin thật sự không đến từ việc “nắm giữ toàn quyền truy cập”, mà đến từ cảm giác được tin tưởng, được an tâm khi ở bên nhau.

•     Dành thời gian riêng một cách lành mạnh

Ai cũng cần khoảng thời gian cho chính mình – để đi café với bạn thân, tập gym, đọc sách, ngồi yên tĩnh, hay theo đuổi đam mê cá nhân.

Điều quan trọng là thẳng thắn trao đổi để đối phương hiểu rằng đây là nhu cầu bình thường, không phải né tránh hay xa cách. Khi được “ở một mình” đúng cách, mỗi người sẽ trở lại với bạn đời bằng năng lượng tích cực hơn.

•     Giao tiếp cởi mở, không để người kia đoán

Thay vì im lặng hoặc cư xử xa cách, hãy diễn đạt nhu cầu của mình một cách nhẹ nhàng, rõ ràng. Ví dụ: “Hôm nay em thấy hơi mệt, chắc cần một chút thời gian yên tĩnh nhé!” hay “Anh muốn cuối tuần này dành buổi sáng để đi gặp nhóm bạn thân, em ổn chứ?”

Việc nói ra khiến đối phương yên tâm, giúp cả hai hiểu và gắn bó với nhau hơn.

Tôn trọng không gian riêng tư trong hôn nhân không khiến hai người xa cách, mà giúp mỗi người giữ được bản sắc cá nhân trong khi vẫn song hành cùng nhau.

Một cuộc hôn nhân tốt không phải là nơi ta đánh mất bản thân, mà là nơi mỗi người được là mình, và vẫn được yêu thương.