Thông qua các biện pháp nghiệp vụ, Cục Cảnh sát hình sự (Bộ Công an) đã phối hợp với Công an tỉnh Ninh Bình triệt phá một đường dây tội phạm mang thai hộ vì mục đích thương mại. Đường dây này hoạt động trên mạng xã hội, chuyên lôi kéo phụ nữ có hoàn cảnh khó khăn muốn kiếm tiền để mang thai hộ.
- Tài xế lùi xe trúng nhóm trẻ ở nhà văn hóa, bé 6 tuổi tử vong, 7 cháu bé khác bị thương
- Người đàn ông Nghệ An nuôi và bán gà lôi trắng lĩnh 6 năm tù, vợ con lao đao khi nghe tin
Trước đó, theo thông tin từ báo Dân Việt, ngày 15/7, Ban chuyên án đã đồng loạt triệu tập và làm việc với các đối tượng: Quách Thị Thương (SN 1985), Phạm Thị Hoài Thu (SN 1987), Phùng Thị Nương (SN 1996), Nguyễn Thị Hằng (SN 1996), Nguyễn Thị Thu Trang (SN 1992), Lò Thị Thanh (SN 1996) cùng các đối tượng liên quan.
Tại cơ quan điều tra, các đối tượng khai nhận, từ cuối năm 2021, Thương được một đối tượng người Trung Quốc tên là Wang thuê tìm phụ nữ Việt Nam để mang thai hộ. Wang cũng thuê Thương tìm người quản lý, chăm sóc trẻ sơ sinh và làm thủ tục pháp lý. Ngoài ra, Wang còn thuê Phạm Thị Hoài Thu làm nhiệm vụ đưa phụ nữ đi khám thai và làm thủ tục tại bệnh viện. Wang trả cho Thương 1.000 USD/tháng và Thu 500 USD/tháng. Mỗi phụ nữ mang thai hộ được trả từ 300 đến 400 triệu đồng.
Quá trình đấu tranh, Thương khai nhận đã tổ chức trót lọt khoảng 60 ca mang thai hộ, thu lợi bất chính 575 triệu đồng. Thu khai nhận tham gia khoảng 40 ca, hưởng lợi 345 triệu đồng. Ban chuyên án còn xác định có 11 phụ nữ từng mang thai hộ trong đường dây này được Thương thuê làm bảo mẫu chăm sóc trẻ với mức thù lao 570 - 750 nghìn đồng/ngày.

Theo thông tin từ VnExpress, luật sư Đào Thị Bích Liên (Văn phòng Luật sư Hà Hải và Cộng sự, Đoàn Luật sư TP HCM), Việt Nam và nhiều quốc gia khác đều quy định việc mang thai hộ "chỉ được phép thực hiện với mục đích nhân đạo". Pháp luật đặt ra những điều kiện nghiêm ngặt để ngăn chặn và tuyệt đối cấm việc mang thai hộ vì mục đích thương mại hay trục lợi cá nhân; nhằm bảo vệ sức khỏe, quyền lợi của phụ nữ và trẻ em, cũng như phòng ngừa nạn mua bán người và buôn bán nội tạng.
Trong vụ án vừa phát hiện ở Ninh Bình có 11 trẻ sơ sinh được giải cứu (đã được gửi vào Ngôi Nhà Bình Yên thuộc Trung tâm phụ nữ và phát triển, Hội liên hiệp phụ nữ Việt Nam) cho thấy đây không phải là hành vi cá nhân đơn lẻ mà là hoạt động mang tính tổ chức, có quy mô lớn, do người Trung Quốc cầm đầu nhằm trục lợi kinh tế.
Pháp luật hiện hành quy định việc xác định quyền lợi của các trẻ trong vụ án này dựa trên quan hệ huyết thống, quyền trẻ em và lợi ích tốt nhất của trẻ. Căn cứ Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, quan hệ mẹ - con pháp lý được xác định theo người phụ nữ mang thai và sinh con.
Tuy nhiên, theo luật sư Bích Liên, trong trường hợp mang thai hộ vì mục đích thương mại thì khả năng cao là trẻ không cùng huyết thống với người mang thai do phôi được thụ tinh từ noãn, tinh trùng của người khác. Việc xác định cha mẹ hợp pháp thường dựa trên kết quả giám định ADN và yêu cầu nhận con để công nhận cha mẹ cho con tại TAND cấp khu vực hoặc UBND cấp xã.
"Do tính chất vi phạm pháp luật và yếu tố tội phạm trong đường dây tổ chức mang thai hộ vì mục đích thương mại, việc công nhận cha mẹ hợp pháp phải được xem xét thận trọng, chú trọng bảo vệ sự an toàn và phát triển toàn diện của trẻ, đồng thời phòng ngừa các hành vi mua bán người, buôn bán nội tạng", luật sư Bích Liên nói.
Dù vậy, luật sư cho rằng quyền cơ bản của trẻ em (như quyền được khai sinh, có họ tên, quốc tịch, xác định cha mẹ, dân tộc và giới tính) vẫn được pháp luật bảo vệ toàn diện theo Luật Trẻ em 2016, dựa trên nguyên tắc lợi ích tốt nhất của trẻ.
Đồng quan điểm, Tiến sĩ Nguyễn Hữu Thế Trạch (Giám đốc điều hành Công ty Luật TNHH MTV AN PHA NA) cho rằng, sau khi làm rõ hành vi phạm tội của các bị can trong vụ án, nhà chức trách cũng sẽ xem xét nhiều yếu tố để giải quyết quyền nuôi dưỡng và trao trả trẻ.

Nếu sau này, một cặp vợ chồng Trung Quốc tìm đến cơ quan chức năng nhận là cha mẹ của trẻ (chứng minh bằng ADN) thì cơ quan chức năng cũng phải xác minh nguồn gốc trẻ, hoàn cảnh sinh nở, tính hợp pháp của việc mang thai hộ; kiểm tra hồ sơ y tế, giấy chứng sinh, thông tin nhân thân của người mang thai và bên yêu cầu.
Thủ tục xác định cha, mẹ cho con được thực hiện theo Điều 102 Luật Hộ tịch 2014 tại Sở Tư pháp tỉnh, kèm kết quả giám định ADN, giấy tờ nhân thân - hôn nhân đã hợp pháp hóa lãnh sự, cùng văn bản đồng ý của người đang nuôi dưỡng trẻ (nếu có).
"Vì đây là vụ việc có yếu tố nước ngoài và khả năng vi phạm pháp luật Việt Nam, quá trình xử lý thường có sự phối hợp giữa Bộ Công an, Bộ Tư pháp, Sở Tư pháp địa phương và cơ quan ngoại giao. Việc 'giao con' sẽ chỉ thực hiện sau khi hoàn tất toàn bộ thủ tục pháp lý, bao gồm cả xử lý vi phạm (nếu có) và xác lập cha, mẹ hợp pháp.
Nếu đứa trẻ được xác định là công dân Việt Nam từ khi sinh ra, mọi thủ tục giao cho người nước ngoài nuôi dưỡng phải tuân thủ luật nuôi con nuôi quốc tế (Luật Nuôi con nuôi 2010, Công ước La Hay nếu áp dụng).
Trong trường hợp không xác định được cha mẹ hoặc không thể giao các trẻ cho cha mẹ nhằm đảm bảo lợi ích tốt nhất cho trẻ, các em sẽ được làm thủ tục khai sinh theo quy định pháp luật và được nuôi dưỡng tại các cơ sở bảo trợ xã hội hoặc tại "Ngôi nhà Bình Yên" như hiện tại. Các trẻ cũng có thể được nhận làm con nuôi theo quy định của pháp luật về nuôi con nuôi, được giao cho cha mẹ nuôi đủ điều kiện trực tiếp chăm sóc, nuôi dưỡng