Huyết áp thấp là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Huyết áp thấp - đôi khi được gọi là hạ huyết áp - là tình trạng huyết áp động mạch thấp bất thường. Khác với huyết áp cao kèm theo nhiều biến chứng nguy hiểm được nhiều người quan tâm thì huyết áp thấp lại ít được chú ý hơn hẳn. Theo khuyến cáo của bác sĩ, mọi dấu hiệu bất thường về huyết áp đều báo hiệu vấn đề về tim mạch cần xem xét. Hiểu tổng quan về huyết áp thấp là điều mà bất cứ ai cũng nên tự chuẩn bị cho bản thân.

 1. Huyết áp thấp là gì? Huyết áp thấp là bao nhiêu?

Huyết áp thấp là một căn bệnh khá phổ biến trong cuộc sống hiện đại hiện nay bên cạnh căn bệnh huyết áp cao. Khi bị huyết áp thấp, người bệnh hay cảm thấy mệt mỏi, chóng mặt, nhức đầu,... Cùng tìm hiểu huyết áp thấp và cách điều trị, huyết áp thấp nên ăn gì để tự chăm sóc sức khỏe bản thân khỏe mạnh.

Thế nào là huyết áp thấp? Huyết áp bao nhiêu là thấp?

Huyết áp thể hiện qua chỉ số đo tâm thu và tâm trương. Chỉ số đầu tiên và ở mức cao hơn là huyết áp tâm thu, đo lực trong động mạch khi tim đập, bơm đầy máu đi tuần hoàn khắp cơ thể. Số thứ hai đo áp suất tâm trương, đo áp lực trong động mạch khi tim nghỉ giữa các nhịp đập.

Huyết áp bình thường là 120/80 (tâm thu/tâm trương). Còn huyết áp thấp theo thuật ngữ y học là mức huyết áp dưới 90/60.

2. Huyết áp thấp có nguy hiểm không?

Ở những người khỏe mạnh, huyết áp thấp mà không có bất kỳ triệu chứng nào kèm theo như mệt mỏi, chóng mặt,... không phải là mối quan tâm và không cần phải điều trị. Nhưng huyết áp thấp có thể là dấu hiệu của một vấn đề sức khỏe tiềm ẩn - đặc biệt là ở người cao tuổi - các bệnh liên quan đến lưu lượng máu đến tim, não và các cơ quan quan trọng khác.

Huyết áp thấp mãn tính không có triệu chứng gần như không bao giờ nghiêm trọng. Nhưng có một số vấn đề sức khỏe có thể xảy ra khi huyết áp giảm đột ngột, dẫn đến não bị thiếu nguồn cung cấp máu đầy đủ như chóng mặt, choáng váng,...

Huyết áp giảm đột ngột thường xảy ra ở người đang từ tư thế nằm hoặc ngồi sang đứng. Loại huyết áp này được gọi là hạ huyết áp tư thế hoặc hạ huyết áp thế đứng, xảy ra khi hệ thống tim mạch hoặc thần kinh không phản ứng kịp với những thay đổi đột ngột. Một loại huyết áp thấp khác có thể xảy ra khi ai đó đứng trong một thời gian dài, được gọi là hạ huyết áp qua trung gian. Cả hai loại huyết áp này đều có thể khiến người bệnh đột nhiên thấy chóng mặt, choáng váng và ngất xỉu.

3. Nguyên nhân gây ra huyết áp thấp?

a. Nguyên nhân huyết áp thấp mãn tính

Nguy cơ mắc phải huyết áp thấp thường tăng theo tuổi tác, một phần do những thay đổi bình thường trong quá trình lão hóa, lưu lượng máu đến cơ tim và não suy giảm theo tuổi tác, thường là kết quả của sự tích tụ mảng bám trong mạch máu. Ước tính 10% đến 20% những người trên 65 tuổi mắc phải huyết áp thấp. 

Nguyên nhân trực tiếp gây ra huyết áp thấp không phải lúc nào cũng rõ ràng. Nó có thể liên quan đến một số vấn đề như:

- Mang thai

- Các vấn đề về nội tiết tố như tuyến giáp hoạt động kém (suy giáp), tiểu đường hoặc lượng đường trong máu thấp (hạ đường huyết)

- Một số loại thuốc không kê đơn

- Một số loại thuốc theo toa như huyết áp cao, trầm cảm hoặc bệnh Parkinson

- Suy tim

- Rối loạn nhịp tim (nhịp tim bất thường)

- Giãn nở các mạch máu

- Kiệt sức hoặc say nắng

- Bệnh gan

b. Nguyên nhân gây ra huyết áp thấp đột ngột

Giảm huyết áp đột ngột có thể đe dọa tính mạng. Nguyên nhân của loại hạ huyết áp này bao gồm:

- Mất máu do chảy máu

- Nhiệt độ cơ thể thấp hoặc cao

- Bệnh cơ tim gây suy tim

- Nhiễm trùng huyết, nhiễm trùng máu nặng

- Mất nước nghiêm trọng do nôn mửa, tiêu chảy hoặc sốt

- Phản ứng với thuốc hoặc rượu

- Gặp dị ứng nghiêm trọng, sốc phản vệ gây ra nhịp tim không đều.

- Một số bệnh cũng có thể gây huyết áp thấp đột ngột như rối loạn hệ thống thần kinh trung ương, như hội chứng Shy-Drager hoặc teo nhiều hệ thống, các vấn đề về thần kinh, như bệnh thần kinh ngoại biên hoặc bệnh lý thần kinh tự trị, bệnh rối loạn tim mạch

4. Các triệu chứng của huyết áp thấp là gì?

Khi huyết áp thấp các bạn sẽ gặp một số triệu chứng như:

- Chóng mặt

- Nhạy cảm với ánh sáng

- Tầm nhìn bị thu hẹp, nhìn xung quanh bị mờ

- Mệt mỏi, thấy đuối sức

- Buồn nôn

- Da lạnh, nhợt nhạt

- Ngất xỉu

5. Làm sao biết mình bị huyết áp thấp?

Huyết áp thấp không phải lúc nào cũng là một dấu hiệu của một vấn đề sức khỏe nguy hiểm. Nhưng nếu bạn có triệu chứng huyết áp thấp, bác sĩ có thể chẩn đoán tình trạng và tìm ra nguyên nhân. Các triệu chứng chóng mặt khi bạn đứng lên khi ngồi hoặc nằm - với huyết áp thấp - còn gọi là hạ huyết áp tư thế thường gặp ở nhiều người. Nhưng với huyết áp thấp mãn tính nên xác định nguyên nhân gây ra huyết áp thấp để có thể đưa ra phương pháp điều trị thích hợp.

Bác sĩ sẽ xem xét lịch sử y tế, tuổi tác, các triệu chứng cụ thể, làm bài kiểm tra thể chất, có thể liên tục kiểm tra huyết áp và nhịp tim của bạn - sau khi bạn nằm xuống một vài phút, ngay sau khi bạn đứng dậy, vài phút sau khi bạn đứng yên.

Các xét nghiệm khác có thể được thực hiện, chẳng hạn như ECG (điện tâm đồ) để đo nhịp tim và siêu âm tim. Bạn cũng có thể được xét nghiệm máu để xem có phải huyết áp thấp do thiếu máu hoặc giảm đường trong máu không.

Một số dạng hạ huyết áp tư thế có thể làm một thử nghiệm đánh giá phản ứng của cơ thể với những thay đổi về vị trí: Người nằm trên bàn, được buộc dây an toàn và bàn được nâng lên vị trí thẳng đứng trong tối đa một giờ. Huyết áp, nhịp tim và các triệu chứng sẽ được ghi lại. Bác sĩ căn cứ vào đó mà kê đơn thuốc.

6. Huyết áp thấp và cách điều trị

Bình thường huyết áp thấp đột ngột không quá nguy hiểm. Khi bị huyết áp thấp đột ngột, bên cạnh ngồi nghỉ ngơi, câu hỏi đặt ra là huyết áp thấp nên ăn gì để tăng huyết áp nhanh chóng. Các bạn có thể tham khảo một số đồ ăn uống để nâng huyết áp như: 

a. Huyết áp thấp ăn gì để tăng huyết áp?

Huyết áp thấp ăn gì để cải thiện?

- Ăn đồ mặn, ngọt để tăng vận chuyển máu và nâng mức đường huyết.

- Uống trà gừng đường, tính nóng cay của gừng sẽ giúp các bạn nhanh chóng tỉnh táo và tăng vận chuyển máu.

- Uống cốc sữa nóng.

- Uống đồ uống có chứa caffein. 

- Uống cốc nước chanh ép hoặc cà rốt ép. 

b. Huyết áp thấp nên ăn trái cây gì?

Huyết áp thấp có thể được cải thiện tích cực khi bạn bổ sung vào chế độ ăn uống của mình một số loại hoa quả như: Nho, táo, chuối (Lưu ý là không ăn chuối khi đói sẽ càng làm huyết áp tụt hơn), chanh, lựu, cam, dâu tây, cà rốt, dứa,..

c. Khi nào bị huyết áp thấp cần điều trị của bác sĩ?

Bạn cần tiếp nhận điều trị, theo dõi của bác sĩ khi đã được chẩn đoán bị huyết áp thấp và đang trải qua sự gia tăng tần suất của các triệu chứng, chẳng hạn như ngã xuống hoặc bất tỉnh. Hoặc bạn gặp các triệu chứng do dùng thuốc theo toa hoặc thuốc không kê toa.

Nếu huyết áp của bạn xuống thấp nghiêm trọng, có một mối nguy hiểm đáng kể là cơ thể bạn sẽ không nhận đủ oxy để thực hiện các chức năng bình thường. Giảm oxy có thể dẫn đến suy giảm chức năng của tim và não và gây khó thở. Một người bị huyết áp thấp có thể mất ý thức hoặc bị sốc (khi các cơ quan ngừng hoạt động).

d. Huyết áp thấp phải làm sao? Phương pháp điều trị huyết áp thấp là gì?

Đối với nhiều người, huyết áp thấp mãn tính có thể được điều trị hiệu quả bằng chế độ ăn uống và thay đổi lối sống. Tùy thuộc vào nguyên nhân gây ra các triệu chứng của bạn, bác sĩ có thể yêu cầu bạn tăng huyết áp bằng cách thực hiện những thay đổi đơn giản sau:

- Ăn chế độ ăn nhiều muối.

- Uống nhiều chất lỏng không cồn, hạn chế đồ uống có cồn.

- Uống nhiều chất lỏng hơn trong thời tiết nóng và trong khi bị bệnh do virus, chẳng hạn như cảm lạnh hoặc cúm.

- Nhờ bác sĩ xem đơn thuốc và danh sách các loại thuốc không kê đơn bạn đang dùng để xem liệu có bất kỳ trong số chúng gây ra các triệu chứng của bạn không.

- Tập thể dục thường xuyên để thúc đẩy lưu lượng máu.

- Hãy cẩn thận khi nằm xuống hoặc ngồi. 

- Nâng đầu giường của bạn vào ban đêm bằng cách đặt gạch kê dưới chân giường.

- Tránh nâng vật nặng.

- Tránh căng thẳng khi đi vệ sinh.

- Tránh đứng yên tại chỗ trong thời gian dài.

- Tránh tiếp xúc lâu dài với nước nóng, chẳng hạn như tắm nước nóng và spa. Nếu bạn bị chóng mặt, hãy ngồi xuống. Chuẩn bị một chiếc ghế hoặc ghế đẩu trong phòng tắm trong trường hợp bạn cần ngồi; để giúp ngăn ngừa thương tích, hãy sử dụng ghế không thấm nước hoặc ghế đẩu được thiết kế để sử dụng trong phòng tắm và bồn tắm.

- Để tránh các vấn đề với huyết áp thấp, chóng mặt sau bữa ăn, hãy chia nhỏ bữa ăn nhiều lần trong ngày. Cắt giảm carbohydrate. Nghỉ ngơi sau khi ăn. Tránh dùng thuốc để hạ huyết áp trước bữa ăn.

- Nếu cần, sử dụng vớ hỗ trợ, bao phủ bắp chân và đùi. Những thứ này có thể giúp hạn chế lưu lượng máu đến chân, do đó giữ được nhiều máu ở phần trên cơ thể.

Với những ai mắc phải huyết áp thấp nên cải thiện bằng việc thay đổi lối sống khoa học và chế độ dinh dưỡng khỏe mạnh như đã giới thiệu ở trên, không nên coi thường các triệu chứng của huyết áp thấp. Luôn kiểm tra huyết áp bản thân, xin tư vấn bác sĩ để chăm sóc sức khỏe bản thân và người thân toàn diện nhất.