Con người có thể mang thai và sinh con ngoài vũ trụ?

Một chuyến đi khứ hồi đến hành tinh đỏ có thể kéo dài vài năm, quá đủ để một thai kỳ diễn ra trọn vẹn. Nhưng mang thai và sinh nở trong môi trường không trọng lực, xa rời hệ sinh thái tự nhiên của con người là một thử thách chưa từng có tiền lệ.

Hầu hết chúng ta không mấy khi nghĩ đến những rủi ro đã âm thầm xảy ra trước khi mình chào đời. Trên thực tế, khoảng 2/3 số phôi thai không sống đủ lâu để trở thành một đứa trẻ. Phần lớn “ra đi” chỉ trong vài tuần đầu sau thụ tinh, nhiều khi còn trước cả khi người mẹ biết mình có thai.

Những tổn thất sớm này thường đến từ việc phôi không phát triển đúng cách hoặc không thể bám được vào thành tử cung, một chuỗi rủi ro tự nhiên mà Trái đất đã quen đối mặt nhờ nghiên cứu lâm sàng và can thiệp y tế.

Nhưng ngoài không gian mọi thứ trở nên bất định. Việc thụ thai trong môi trường không trọng lực sẽ khó khăn hơn về mặt thể chất, nhưng nếu phôi bám được vào tử cung thì việc duy trì thai kỳ có thể vẫn diễn ra tương đối bình thường ít nhất là trong giai đoạn đầu.

Nhưng việc sinh con và chăm sóc trẻ sơ sinh trong môi trường không trọng lực sẽ là thách thức lớn. Trong không gian, không có gì đứng yên. Chất lỏng trôi nổi. Con người cũng vậy. Điều này khiến quá trình sinh con và chăm sóc trẻ sơ sinh trở nên hỗn độn và phức tạp hơn nhiều so với trên Trái đất, nơi trọng lực hỗ trợ từ việc định vị đến cho con bú.

Tuy vậy, bào thai thực chất cũng đang phát triển trong môi trường gần giống vi trọng lực được bao bọc trong túi nước ối lơ lửng trong tử cung. Trên thực tế, các phi hành gia cũng được huấn luyện trong bể nước để mô phỏng trạng thái không trọng lực. Theo nghĩa đó, tử cung vốn đã là một “mô hình mô phỏng vi trọng lực” tự nhiên.

Nhưng trọng lực chỉ là một phần của vấn đề.

Bức xạ vũ trụ

Ngoài lớp bảo vệ của Trái đất, mối đe dọa lớn hơn là bức xạ vũ trụ. Đó là những hạt năng lượng cao, các hạt nhân nguyên tử đã bị tước bỏ electron di chuyển với tốc độ gần bằng ánh sáng. Khi va chạm với cơ thể con người, chúng có thể gây tổn thương tế bào nghiêm trọng.

Trên Trái đất, chúng ta được bảo vệ bởi tầng khí quyển dày và từ trường của hành tinh. Trong không gian, lá chắn đó không còn nữa.

Khi một tia vũ trụ xuyên qua cơ thể con người, nó có thể va vào nguyên tử, tước bỏ electron, đập vào hạt nhân và phá vỡ cấu trúc phân tử, tạo thành nguyên tố hoặc đồng vị khác. Điều này có thể gây ra tổn thương cực kỳ cục bộ: tức là phá hủy một tế bào hoặc một phần của tế bào trong khi các vùng khác vẫn bình thường. Nếu tia này chạm vào DNA, nó có thể gây đột biến, làm tăng nguy cơ ung thư.

Ngay cả khi tế bào không chết, bức xạ cũng có thể kích hoạt phản ứng viêm khiến hệ miễn dịch phản ứng quá mức, tiết ra các hóa chất gây tổn thương mô lành và làm rối loạn chức năng cơ quan.

Giai đoạn nguy hiểm nhất: Tháng đầu tiên của thai kỳ

Trong những tuần đầu tiên, tế bào phôi thai phân chia nhanh chóng, di chuyển và hình thành các mô, cấu trúc ban đầu. Đây là giai đoạn cực kỳ mong manh. Nếu một tia vũ trụ năng lượng cao đánh trúng vào thời điểm này, hậu quả có thể là thai chết lưu. Tuy nhiên, phôi thai rất nhỏ và tia vũ trụ, dù nguy hiểm, lại khá hiếm nên khả năng trúng đích trực tiếp là thấp. Nếu có, có thể chỉ dẫn đến một ca sảy thai âm thầm.

Rủi ro trong các giai đoạn sau

Khi thai kỳ tiến triển, rủi ro cũng thay đổi. Một khi hệ tuần hoàn nhau thai (mạch máu nuôi dưỡng thai nhi) hình thành đầy đủ vào cuối tam cá nguyệt đầu tiên, tử cung và thai nhi bắt đầu phát triển nhanh chóng.

Khối lượng này trở thành mục tiêu lớn hơn. Tia vũ trụ giờ đây dễ va trúng cơ tử cung hơn, điều có thể kích hoạt cơn co tử cung và dẫn tới sinh non. Mặc dù y học hiện đại đã cải thiện chăm sóc trẻ sinh non nhưng trong điều kiện không gian, rủi ro vẫn rất lớn.

Thách thức chưa dừng lại sau khi sinh

Một em bé sinh ra trong môi trường vi trọng lực sẽ tiếp tục lớn lên trong điều kiện thiếu vắng trọng lực. Điều này có thể ảnh hưởng đến các phản xạ tư thế và khả năng phối hợp vận động , những bản năng giúp trẻ biết ngẩng đầu, ngồi dậy, bò và đi. Không có khái niệm “trên” hay “dưới”, những khả năng này có thể phát triển theo cách rất khác.

Nguy cơ bức xạ cũng không biến mất. Não trẻ tiếp tục phát triển sau sinh, và phơi nhiễm lâu dài với tia vũ trụ có thể gây tổn thương vĩnh viễn, ảnh hưởng đến nhận thức, trí nhớ, hành vi và sức khỏe lâu dài.

Vậy liệu con người có thể sinh con ngoài vũ trụ?

Về mặt lý thuyết là có thể. Nhưng cho đến khi chúng ta bảo vệ được phôi thai khỏi bức xạ, ngăn chặn được nguy cơ sinh non và đảm bảo trẻ có thể phát triển an toàn trong môi trường không trọng lực thì việc mang thai ngoài vũ trụ vẫn chỉ là một thí nghiệm rủi ro cao mà con người chưa sẵn sàng để thử nghiệm.