Người biết nhiều thứ tiếng có thông minh hơn không?

Nói được nhiều thứ tiếng có khiến não bạn thay đổi? Câu trả lời là có, theo các nhà khoa học thần kinh. Việc học ngôn ngữ mới giống như một bài tập thể dục cho não: buộc các vùng não phối hợp với nhau, hình thành những kết nối mới và xử lý thông tin theo cách khác.

Nhưng chính xác thì điều gì xảy ra trong não khi bạn học thêm một ngôn ngữ? Và liệu điều đó có thật sự giúp bạn giỏi hơn người khác?

Ngôn ngữ sử dụng nhiều vùng não khác nhau

Trước hết, ngôn ngữ không chỉ được xử lý ở một vùng cố định trong não. Theo Arturo Hernandez, nhà thần kinh học tại Đại học Houston (Mỹ), “xử lý ngôn ngữ liên quan đến hai hệ thống chính, một hệ nhận diện và phát âm thanh, một hệ lựa chọn âm thanh thuộc ngôn ngữ cần dùng”.

“Những hệ này được tái tổ chức khi chúng ta học và chuyển đổi giữa các ngôn ngữ. Vấn đề là gán âm thanh và quyết định ngôn ngữ sẽ sử dụng”, ông nói.

Cụ thể, vùng vỏ thính giác giúp xử lý âm thanh lời nói. Các mạng lưới vận động trong não điều khiển hoạt động của cơ miệng, lưỡi và dây thanh. Vùng Broca, nằm ở thùy trán, đảm nhiệm cấu trúc câu, phát âm và ngữ pháp. Vùng Wernicke thì liên quan đến việc hiểu nghĩa từ vựng và lưu trữ vào trí nhớ dài hạn.

Học ngôn ngữ khiến não thay đổi ra sao

Một nghiên cứu tại Đức vào năm 2024 đã đo hoạt động não của người tị nạn Syria trong quá trình họ học tiếng Đức. Kết quả cho thấy, khi họ giỏi tiếng hơn, não cũng có sự thay đổi rõ rệt về cấu trúc.

Hiện tượng này gọi là “tính dẻo thần kinh”, tức khả năng thay đổi và thích nghi của các kết nối trong não. Jennifer Wittmeyer, nhà thần kinh học tại Đại học Elizabethtown (Mỹ), chia sẻ: “Về mặt cấu trúc, học ngôn ngữ giúp tăng chất xám ở các vùng liên quan đến ngôn ngữ và điều hành nhận thức”.

“Nó cũng giúp các vùng não kết nối hiệu quả hơn, từ đó hỗ trợ khả năng tập trung, trí nhớ và kiểm soát hành vi tốt hơn”, bà nói thêm. Nhờ đó, người học ngôn ngữ mới có thể ghi nhớ từ vựng nhanh hơn, nhận diện âm thanh tốt hơn và phát âm chính xác hơn.

Trẻ em học ngôn ngữ dễ hơn người lớn

Dù cả trẻ em và người lớn đều dùng chung một hệ thần kinh để xử lý ngôn ngữ, phản ứng của não đối với ngôn ngữ mẹ đẻ và ngôn ngữ mới lại khác nhau. Một nghiên cứu cho thấy, khi nghe ngôn ngữ đầu tiên, hoạt động của não ở vùng ngôn ngữ giảm xuống và tiếng mẹ đẻ được xử lý gần như tự động.

Trẻ em học ngôn ngữ nhanh hơn vì não chúng đang phát triển và linh hoạt hơn. Khác với người lớn, trẻ không cần dịch từ tiếng mẹ đẻ mà tiếp thu âm thanh, ngữ pháp và từ vựng một cách trực tiếp.

Hernandez lý giải: “Ở độ tuổi nhỏ, não chưa bị cố định. Trong khi đó, não người lớn đã định hình theo ngôn ngữ đầu tiên, nên việc học ngôn ngữ mới phải thích nghi với hệ thống sẵn có”.

Biết nhiều ngôn ngữ có đồng nghĩa với thông minh hơn?

Một số nghiên cứu cho thấy, người biết nhiều ngôn ngữ có trí nhớ tốt hơn và giải quyết vấn đề nhanh hơn. Nhưng điều đó không có nghĩa họ thông minh hơn người khác.

Hernandez nhận định: “Người nói nhiều ngôn ngữ có vốn từ vựng lớn hơn, nhiều khái niệm hơn, nhưng điều đó không đồng nghĩa với việc họ thông minh hơn”.

“Muốn kiểm tra điều này, cần có bài đánh giá không liên quan đến ngôn ngữ”, ông nói. Tuy nhiên, đến nay chưa có bằng chứng rõ ràng cho thấy người đa ngôn ngữ vượt trội trong các lĩnh vực khác.

Ngoài ra, nhiều yếu tố khác như môi trường, học vấn và hoàn cảnh sống cũng ảnh hưởng đến khả năng nhận thức. Do đó, không thể kết luận việc học ngôn ngữ là nguyên nhân duy nhất dẫn đến sự cải thiện trí tuệ.

Dù chưa thể khẳng định người biết nhiều ngôn ngữ thông minh hơn, lợi ích của việc học ngôn ngữ vẫn rất rõ ràng. Với học nhiều ngôn ngữ, bạn rèn luyện não bộ, tăng khả năng ghi nhớ và mở rộng cơ hội kết nối văn hóa. Biết nhiều thứ tiếng cũng giúp bạn hiểu thêm về thế giới và suy nghĩ linh hoạt hơn trong nhiều tình huống.