Vụ tai nạn 2 mẹ con tử vong ở TPHCM: Chủ xe Jeep có phải chịu trách nhiệm?

Theo thông tin từ Dân trí, chiều 15/6, Nguyễn Bảo Hoàng (31 tuổi, ở Bình Dương) lái ô tô rời đi từ một quán nhậu tại quận Bình Tân (TPHCM). Tới đường Kinh Dương Vương, chiếc xe húc đổ dải phân cách, lao qua làn đường xe máy, tông nhiều người đi đường khiến 2 người phụ nữ tử vong. 

Gây tai nạn xong, Hoàng gọi bạn tới chở đến nhà người quen rồi bỏ trốn khỏi TPHCM. Tới địa bàn tỉnh Đồng Tháp, tài xế này đến trình diện tại cơ quan công an rồi được di lý về TPHCM. Kết quả xét nghiệm cho thấy tài xế âm tính với ma túy, còn kết quả nồng độ cồn đang chờ kết quả xét nghiệm máu của cơ sở y tế. 

Theo thông tin từ Người Lao Động, về chiếc xe gây tai nạn, chủ xe cho biết đã uỷ quyền cho người khác sử dụng bằng hợp đồng uỷ quyền. Vậy trong trường hợp này chủ xe có liên đới chịu trách nhiệm hay không? Luật quy định về vấn đề này như thế nào? Báo Người Lao Động trích đăng ý kiến Luật sư Mai Thanh Bình (Công ty Luật TNHH Mai Thanh Bình) về những vấn đề liên quan.

1. Trách nhiệm bồi thường thiệt hại:

Theo quy định của Bộ luật Dân sự 2015, xe cơ giới được xếp vào loại nguồn nguy hiểm cao độ. Điều này có nghĩa là người chiếm hữu, sử dụng nguồn nguy hiểm cao độ phải bồi thường thiệt hại do nó gây ra, ngay cả khi không có lỗi, trừ một số trường hợp được luật định.

Trong trường hợp ủy quyền sử dụng xe, người trực tiếp điều khiển phương tiện (người được ủy quyền) chính là người đang chiếm hữu và sử dụng nguồn nguy hiểm cao độ. Do đó, về nguyên tắc họ sẽ là người đầu tiên phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại về tính mạng, sức khỏe và tài sản cho bên thứ ba.

Theo Điều 601 Bộ luật Dân sự 2015, nếu chủ sở hữu đã giao cho người khác chiếm hữu, sử dụng thì người này phải bồi thường, trừ trường hợp có thỏa thuận khác. Điều này ngụ ý rằng nếu không có bất kỳ thỏa thuận nào về việc chủ xe chịu trách nhiệm, thì người trực tiếp gây tai nạn sẽ là người chịu trách nhiệm chính.

Tuy nhiên, chủ xe (người ủy quyền) vẫn có thể liên đới chịu trách nhiệm trong một số tình huống sau:

Có thỏa thuận rõ ràng: Nếu trong hợp đồng ủy quyền hoặc văn bản cho mượn xe có điều khoản quy định rõ về việc chủ xe sẽ cùng chịu trách nhiệm bồi thường, thì thỏa thuận đó sẽ được ưu tiên áp dụng. Chủ xe có lỗi: Đây là trường hợp phổ biến khiến chủ xe bị liên đới. 

Lỗi của chủ xe có thể bao gồm: Giao xe cho người không đủ điều kiện điều khiển: Ví dụ, biết rõ người được ủy quyền không có giấy phép lái xe, đang trong tình trạng say xỉn hoặc không đủ năng lực hành vi dân sự (như người bị bệnh tâm thần, trẻ vị thành niên chưa đủ tuổi lái xe). Giao xe bị lỗi kỹ thuật: Biết xe có vấn đề nghiêm trọng về phanh, lốp, đèn... nhưng vẫn cố tình giao xe mà không cảnh báo hoặc khắc phục.

2. Trách nhiệm hình sự: Trọng tâm là người trực tiếp gây tai nạn

Khác với trách nhiệm dân sự, trách nhiệm hình sự mang tính cá nhân, chỉ áp dụng đối với người có hành vi phạm tội và có lỗi. Do đó, trong phần lớn các vụ tai nạn do người được ủy quyền gây ra, trách nhiệm hình sự sẽ thuộc về người trực tiếp điều khiển phương tiện.

Người trực tiếp gây ra tai nạn sẽ có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về Tội vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ. Điều luật này quy định mức phạt tiền, cải tạo không giam giữ hoặc phạt tù đối với người có hành vi vi phạm các quy tắc an toàn giao thông đường bộ và gây ra hậu quả nghiêm trọng như làm chết người, gây thương tích nặng hoặc thiệt hại tài sản lớn. 

Lỗi ở đây thường là lỗi vô ý (vô ý do cẩu thả hoặc vô ý do quá tự tin), theo đó: tùy thuộc vào mức độ phạm tội mà người phạm tội có thể bị phạt tiền, phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm hoặc phạt tù từ 1 năm đến 15 năm. Ngoài ra, Người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 1 năm đến 5 năm

Vậy, chủ xe có bị truy cứu trách nhiệm hình sự không? Trong hầu hết các trường hợp, chủ xe sẽ không phải chịu trách nhiệm hình sự. Tuy nhiên, có  trường hợp ngoại lệ quan trọng mà chủ xe có thể bị liên đới truy cứu: Nếu chủ xe có hành vi cụ thể như xúi giục, giúp sức, tổ chức cho người được ủy quyền thực hiện hành vi vi phạm giao thông mà dẫn đến hậu quả tai nạn. Mức hình phạt có thể lên đến 7 năm tù.