Cho trẻ cắn tay và những sai lầm khi sơ cứu bệnh nhân co giật, động kinh

Chiều 4/8, trong khi trận đấu giữa chủ nhà Nam Định và đội khách Hoàng Anh Gia Lai đang diễn ra tại sân vận động Thiên Trường, Nam Định, lực lượng an ninh trên khán đài phát hiện một bé trai có dấu hiệu co giật, khó thở giữa đám đông. Ngay lập tức, hai chiến sĩ cảnh sát cơ động đã đưa cháu bé tách khỏi đám đông. Lo sợ bé tự cắn lưỡi, một chiến sĩ đưa tay vào miệng bé. Sự việc này đã gây ra nhiều tranh cãi trong cộng đồng.

Cụ thể, khi xuất hiện hình ảnh, nhiều người cho rằng đó là hình ảnh đẹp, nhân văn đáng trân trọng, bởi chiến sĩ cảnh sát cơ động đã “chịu đau” với mong muốn cứu sống bé trai. Trong khi đó nhiều bác sĩ, chuyên gia y tế lại cho rằng hành động trên của chiến sĩ cảnh sát cơ động là thừa. Vậy làm thế nào để sơ cứu khi trẻ lên cơn co giật?

Hành động đẹp nhưng không cần thiết

BS Trương Hữu Khanh – Trưởng khoa Nhiễm, BV Nhi đồng 1, TP.HCM chia sẻ, co giật ở trẻ thường chỉ xảy ra ở trẻ 6 tháng đến 7 tuổi, nếu ngoài lứa tuổi này mà sốt giật thì coi chừng bệnh não hay động kinh. Khi phát hiện trẻ bị co giật, phụ huynh nên bình tĩnh vì nếu co giật do sốt thì khó mà bị ảnh hưởng nhiều đến não.

"Cần để trẻ nằm nghiêng mặt sang 1 bên, nơi thông thoáng, cởi đồ ra, cho trẻ uống thuốc hạ sốt, và lau mát hạ sốt cho trẻ. Nên dùng khăn ướt lau cho trẻ, đắp khăn ướt cho trẻ các vùng nách, bẹn vì có nhiều mạch máu, đắp liên tục tới khi thuốc ngấm, hạ sốt", BS Khanh cho biết.

Chuyên gia này cũng khuyến cáo, không cần đưa bất cứ vật gì vào miệng, không có tác dụng gì, mà có nguy cơ tổn thương niêm mạc miệng, gãy răng gây hít sặc nhất là trẻ còn răng sữa chưa ổn định. Đặc biệt, tuyệt đối không nặn chanh vào miệng bởi người co giật đang mất ý thức sẽ không nuốt được và sặc vào phổi gây viêm phổi, suy hô hấp. Không lau nước đá, không lau rượu, không cần nhúng bé vào thau nước, không dùng nước quá nóng

Theo BS Khanh, trẻ đã từng 1 lần co giật do sốt có thể sẽ bị lại, vì vậy trong nhà luôn luôn phải có cặp nhiệt độ và thuốc hạ sốt. Khi bé sắp/dọa co giật như sốt run người, hoảng hốt nên cho trẻ uống thuốc và lau mát nếu không sẽ giật.

Trường hợp trẻ động kinh kèm sốt cao, người lớn chỉ cần tiến hành hạ sốt bằng cách lau nước ấm hoặc nhét thuốc qua đường hậu môn của bé.

"Động kinh hay sốt co giật ở trẻ là bệnh lý bình thường, người lớn không nên quá lo lắng mà có những cách sơ cứu không đúng”, bác sĩ Khanh khuyến cáo.

Các bước sơ cứu ban đầu khi bệnh nhân co giật

Theo BS Nhi khoa Trương Hưng, hiện đang làm việc tại Mỹ, co giật toàn thể (grand-mal seizures) là một tình trạng co giật cơ tần suất cao và kéo dài. Khi co giật như vậy, người bệnh thường mất tri giác, ngừng hô hấp (các cơ hô hấp co giật liên tục hay co cứng nên phổi không giãn nở được), tăng tiết đàm nhớt đường hô hấp và không nuốt được gây sùi bọt mép, mắt trợn, tím tái.

Co giật như vậy cũng thường gặp ở trẻ nhỏ từ 6 tháng tới 5 tuổi bị co giật do sốt cao lành tính, thường kéo dài dưới 5 phút, không để di chứng. Dù vậy, nếu không xử trí đúng, có thể gây các biến chứng không nên có.

Người dân thường đồn thổi người co giật thường tự cắn lưỡi hoặc làm tuột lưỡi gây nghẹt thở, tuy nhiên quan điểm trên chưa đúng. Trên thực tế, việc cố gắng chèn vật hay ngón tay vào giữa hàm răng người đang co giật không có tác dụng, ngược lại sẽ gây chấn thương rách niêm mạc miệng, gãy răng, gây hít sặc vào phổi, chấn thương ngón tay, tăng nguy cơ nhiễm bệnh qua lại giữa người bị co giật và người cấp cứu.

Cách xử trí khi trẻ bị co giật:

- Bình tĩnh, chừa một không gian đủ lớn cho người co giật, giữ khoảng cách giữa mọi người xung quanh và người đang co giật. Người đang co giật mất tri giác, có thể gây tổn thương tới người xung quanh.

- Bảo đảm môi trường an toàn cho người co giật (được co giật trong an toàn). Tránh xa vùng có nước, điện, thuỷ tinh, vật sắc nhọn, đồ dùng có thể ngã đổ gây chấn thương.

- Kê vật mềm dưới đầu người co giật để tránh chấn thương đầu trong lúc co giật.

- Nới lỏng quần áo quanh cổ, nữ trang, cravat nếu cần để không bị quấn chặt cổ gây nghẹt thở.

- Không cần đưa bất cứ vật gì vào miệng người đang co giật.

- Ghi lại thời gian co giật nếu có thể.

- Nhẹ nhàng xoay bệnh nhân nằm nghiêng để làm thông thoáng đường thở, đàm nhớt sẽ chảy ra bên ngoài miệng tránh việc hít sặc nước bọt của chính mình. Khi trẻ con sặc sữa cũng nằm nghiêng là vì lý do này.

- Không ghì chặt bệnh nhân, co giật cơ là tự phát không ý thức, đè chặt hay trói người bệnh không hề làm ngưng co giật mà sẽ gây chấn thương cho người co giật.

- Sau khi người co giật tỉnh lại, phải theo dõi xem đã hồi phục tri giác chưa, có yếu cơ hay liệt không, không cho ăn uống gì cho tới khi chắc chắn đã hồi phục. Giải thích cho người bị co giật chuyện gì đã xảy ra.

- Nên gọi cấp cứu khi: Co giật lần đầu tiên; co giật hơn 5 phút; co giật hơn 1 lần, đợt này tiếp ngay sau đợt khác; người co giật không tỉnh lại sau khi co giật đã chấm dứt; nạn nhân bị chấn thương khi đang co giật.