Cách phân biệt xuất huyết tiêu hóa trên đúng nhất

Xuất huyết tiêu hóa trên là gì?

Xuất huyết tiêu hóa trên là hiện tượng xuất huyết, chảy máu ở đường tiêu hóa trên, thường phát sinh từ thực quản, dạ dày hoặc tá tràng. Máu có thể xuất hiện trong dịch nôn hoặc ở dạng phân màu đen, hắc ín hoặc có mùi tanh. Tùy thuộc vào lượng máu bị mất mà dẫn đến các dấu hiệu và triệu chứng khác nhau, bao gồm thiếu máu hoặc nghiêm trọng hơn là gây tử vong.

Xuất huyết tiêu hóa trên có thể chiếm khoảng 75% các trường hợp xuất huyết tiêu hóa và ước tính nguy cơ tử vong là khoảng 11%. Do đó, đây là một tình trạng nguy hiểm, cần điều trị cấp cứu và thường phải nhập viện để theo dõi.

Xuất huyết tiêu hoá trên xảy ra nhiều gấp 4 lần so với xuất huyết tiêu hoá dưới và là nguyên nhân chính gây ra nhiều biến chứng và tử vong.

Biến chứng của xuất huyết tiêu hóa trên

Xuất huyết tiêu hóa trên là chảy máu ở thực quản, dạ dày tá tràng và phần trên của hỗng tràng. Bệnh nhân dễ bị sốc do giảm thể tích máu đột ngột, dễ dẫn đến khó thở, co giật do thiếu oxy não,.... dễ tử vong nếu nếu không xử trí kịp thời.

Xuất huyết tiêu hóa trên rất phức tạp. Người ta chia làm hai loại: thủng động mạch và chảy máu các mao mạch. Có thể xuất huyết do kết quả của sự phá hủy thành mạch, do hiện tượng viêm chảy máu cấp hoặc do sự xói mòn ở ổ loét, hoặc do chấn thương có tính chất cơ học tác động trực tiếp lên ổ loét gây chảy máu hoặc do giãn vỡ các mạch máu...

Xuất huyết tiêu hóa trên còn nôn ra máu, hoặc nôn ra chất dịch giống với bã cà phê, phân đen có mùi hôi. Có máu tươi đi qua hậu môn, thường được tìm thấy với phân (dấu hiệu này thường phổ biến ở xuất huyết thấp, nhưng vẫn có thể xuất hiện với xuất huyết đường tiêu hóa trên). Thường xuyên mệt mỏi, yếu ớt, đầu óc không rõ ràng. Đau ở bụng trên, ngay bên dưới xương sườn. Ợ nóng hoặc đầy bụng khó tiêu.

Tùy thuộc vào vị trí và mức độ chảy máu, trong một số trường hợp, xuất huyết tiêu hóa trên có thể dẫn đến tử vong. Nếu người bệnh bị mất máu nhanh, nhiều có thể dẫn đến mặt xanh xao, chóng mặt, ngất xỉu và cuối cùng là sốc do mất máu. Do đó, gọi cho cấp cứu ngay nếu nhận thấy bệnh nhân có các dấu hiệu mất máu nghiêm trọng như: Nhịp tim nhanh bất thường, huyết áp thấp bất thường, mất ý thức hoặc giảm khả năng nhận thức, tăng nhịp hô hấp…

Nguyên nhân xuất huyết tiêu hóa trên

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến xuất huyết tiêu hóa trên. Nguyên nhân thường phụ thuộc vào giải phẫu vị trí của các bộ phận trong hệ thống tiêu hóa, bao gồm:

 Giãn tĩnh mạch thực quản là tình trạng vỡ những mạch máu mỏng trong thực quản. Ung thư thực quản, ung thư dạ dày, ung thư ruột là tình trạng các mạch máu mỏng bị tổn thương, xuất huyết khi tế bào ung thư tấn công.

Hội chứng Mallory – Weiss là tình trạng chảy máu từ thực quản được gây ra bởi áp lực mạnh như nôn mửa dẫn đến vỡ mạch máu.

Viêm dạ dày là tình trạng viêm bất thường và kích thích niêm mạc dạ dày dẫn đến xuất huyết.

Viêm loét tá tràng là tình trạng viêm ở tá tràng, ruột non và dẫn đến mất máu.

Tổn thương của Dieulafoy, là tình trạng tổn thương một động mạch nhỏ, dài ở niêm mạc dạ dày, ruột.

Dị dạng mạch máu, bao gồm lỗ rò động mạch chủ. Rò động mạch thường là biến chứng sau phẫu thuật mạch máu và xảy ra ở đoạn thứ nhất ở phần thứ ba hoặc thứ tư của dạ dày.

Ngoài ra, xuất huyết tiêu hoá trên do tăng áp lực tĩnh mạch cửa. Nguyên nhân dẫn đến tăng áp lực tĩnh mạch cửa chủ yếu là xơ gan do các nguyên nhân như: viêm gan siêu vi, xơ gan tự miễn, xơ gan do rượu, xơ gan mật nguyên phát... Tăng áp lực tĩnh mạch cửa gây ra giãn tĩnh mạch thực quản, đi kèm hay không với giãn tĩnh mạch phình vị. Vỡ tĩnh mạch thực quản hay tĩnh mạch phình vị thường gây chảy máu nghiêm trọng, do bệnh lý của gan và rối loạn đông máu.

Chăm sóc bệnh nhân xuất huyết tiêu hóa trên

Xuất huyết tiêu hóa trên là căn bệnh nguy hiểm và dễ gây tử vong thế nên ngoài việc chữa trị đúng cách và kịp thời thì chăm sóc bệnh nhân xuất huyết tiêu hóa đúng cách là điều rất quan trọng đối với người bệnh.

Việc đầu tiên cần thực hiện khi  điều trị xuất huyết tiêu hóa trên là cầm máu và giảm tối đa nguy cơ tử vong của người bệnh. Các trường hợp nghiêm trọng sẽ được thực hiện cầm máu, phẫu thuật điều trị thông qua nội soi. Một số biện pháp điều trị phổ biến bao gồm: Ngưng các loại thuốc làm loãng máu. Mặc dù điều trị y tế thường không mang lại hiệu quả cao trong trường hợp xuất huyết tiêu hóa trên. Nhưng loại bỏ bất cứ loại thuốc bất kỳ nào có thể làm tình trạng xuất huyết trở nên nghiêm trọng là cách tốt nhất để tránh làm bệnh thêm nghiêm trọng.

Truyền dịch khi cần thiết: Sau khi định lượng máu bị mất (thông qua xét nghiệm lâm sàng và xét nghiệm máu đối với bệnh nhân mất máu), bác sĩ có thể chỉ định truyền máu hoặc truyền dịch nếu nhận thấy lượng máu của người bệnh thấp

Để chăm sóc bệnh nhân xuất huyết tiêu hóa trên đúng cách mọi người cần phải lưu ý những điều sau đây:

Đối với bệnh nhân: Để bệnh nhân nằm ngửa, thoải mái trên giường, không kê gối cho bệnh nhân. Giữ không gian yên tĩnh cho người bệnh nghỉ ngơi. Luôn quan tâm, động viên, an ủi bệnh nhân không để bệnh nhân lo lắng. Trường hợp bị xuất huyết nặng cần cho bệnh nhân sử dụng ống thở oxy để giữ cho bệnh nhân luôn tỉnh táo. Theo dõi đại tiện của bệnh nhân để biết chính xác diễn biến của bệnh.

Khi tình trạng nôn ra máu chấm dứt có thể để bệnh nhân ăn các loại thức ăn lỏng như cháo, sữa hoặc súp.

Khi theo dõi bệnh nhân cần nhớ: Y tá, điều dưỡng sẽ theo dõi nhiệt độ, huyết áp, mạch của người bệnh thường xuyên để kịp thời xử lý. Đo lượng nước tiểu của bệnh nhân trong trường hợp có yêu cầu của bác sĩ. Theo dõi tình trạng nôn, tình trạng đau bụng, phân để biết rõ tình trạng sức khỏe và diễn biến bệnh của bệnh nhân.

Đối với người nhà: Trước hết người nhà cần thực hiện theo đúng các yêu cầu của bác sĩ như người chăm sóc bệnh nhân xuất huyết tiêu hóa cần tuân thủ đúng các yêu cầu của bác sĩ, cho người bệnh uống đúng thuốc, đúng giờ và đúng liều lượng. Thực hiện lấy mẫu xét nghiệm, chụp X-quang theo yêu cầu của bác sĩ.

Người nhà cũng cần hiểu thế nào là chăm sóc đúng cách đối với bệnh nhân bị xuất huyết tiêu hóa trên: Luôn đảm bảo không gian yên tĩnh cho bệnh nhân tĩnh dưỡng. Tình trạng xuất huyết của bệnh nhân giảm xuống hoặc ngưng hoàn toàn. Sức khỏe ổn định, bác sĩ thông báo đã an toàn. Lượng nước tiểu tăng. Người bệnh có thể ăn uống. Giải quyết được các nguyên nhân gây bệnh.

Cuối cùng phải thực hiện đầy đủ các y lệnh điều trị của bác sĩ, làm đúng theo yêu cầu, không tự ý thay đổi.