Tết Đoan ngọ cúng trong nhà hay ngoài trời? Nên làm gì trong lễ giúp may mắn cả năm?

Tết Đoan Ngọ còn gọi là Tết Đoan dương. Đoan Ngọ là bắt đầu giữa trưa (Đoan: Mở đầu, Ngọ: Giữa trưa) còn dương là mặt trời, là khí dương, Đoan dương có nghĩa là bắt đầu lúc khí dương đang thịnh. Không chỉ riêng ở Việt Nam hay Trung Quốc mà ở nhiều nước châu Á cũng có Tết Đoan Ngọ.

Vì vậy, Tết Đoan Ngọ thực chất là một phong tục lễ Tết Á Đông gắn liền với quan niệm về sự tuần hoàn của thời tiết trong năm.

Người xưa quan niệm trong cơ thể con người, nhất là bộ phận tiêu hóa thường có sâu bọ ẩn sống, nếu không diệt trừ sâu bọ ngày càng sinh sôi nảy nở, gây nguy hại cho con người. Lũ sâu bọ này chỉ lộ diện vào ngày 5/5 Âm lịch nên phải làm lễ trừ sâu bọ vào ngày này.

Theo quan niệm cổ truyền, có thể giết sâu bọ bằng cách ăn thức ăn, hoa quả vào ngày 5/5. Người miền Bắc thường diệt sâu bọ ngay khi thức dậy vào sáng sớm và diệt sâu bọ bằng thức ăn, nhất là bằng rượu nếp, bánh tro và hoa quả…

Tết Đoan ngọ cúng trong nhà hay ngoài trời?

Xưa một số nơi cúng Tết Đoan ngọ cả trong nhà và ngoài sân - có ý cúng trong nhà để cảm ơn tổ tiên đã che chở cho con cháu luôn bình an và khỏe mạnh; cúng ngoài sân để tạ ơn trời đất, thần Phật đã phù hộ cho mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu và cầu mong các vị tiếp tục phù hộ cho con cháu bình an, hạnh phúc, việc làm ăn và học tập may mắn, thuận lợi, tốt đẹp hơn.

Nhưng ngày nay hầu như chỉ làm 1 mâm cỗ cúng trong nhà – như thế cũng không làm giảm ý nghĩa ngày Tết Đoan ngọ, bởi quan trọng nhất là con cháu thành tâm hướng thiện.

Về các loại vật phẩm dâng cúng được lý giải theo dân gian như sau:

- Cơm rượu nếp: Cả 3 miền đều cúng Tết Đoan ngọ bằng cơm rượu nếp – vì theo quan niệm dân gian bộ máy tiêu hóa của con người có nhiều ký sinh gây hại không dễ diệt. Tới ngày mùng 5 tháng 5 âm lịch chúng đồng loạt trỗi dậy. Khi đó con người ăn rượu nếp có vị nồng cay cho chúng say bí tỉ, rồi ăn tiếp các hoa quả vị chua, chát vào mới có thể loại bỏ những loài ký sinh có hại này.

- Bánh tro (bánh gio) vị nhạt, tính mát, ăn với đường hoặc mật giúp giải nhiệt cơ thể.

- Thịt vịt với tính mát, có tác dụng cân bằng phong huyết, âm dương trong cơ thể được lựa chọn làm món chính trong ngày này. Tết Đoan ngọ ăn thịt vịt sẽ mát, làm sảng khoái cơ thể - còn có ý ngầm là xua đi điều xui rủi).

Để cúng Tết Đoan ngọ chuẩn, chuyên gia khuyên người dân nên:

Cúng Tết Đoan ngọ vào đúng chính Ngọ (12 giờ trưa ngày 5/5 âm lịch). Nếu thời gian không cho phép, người dân chỉ cần thắp hương cúng lễ trong sáng 5/5 âm lịch là được, lưu ý không nên vượt quá giờ Ngọ.

Tùy vùng miền mà lựa chọn sản vật cúng Tết Đoan ngọ, nhưng đều cần có hương, đèn, vàng mã, nước và rượu nếp…

Dù lớn hay nhỏ, dù đơn giản hay phức tạp, mâm cúng ngày Tết Đoan Ngọ cũng là dịp để đoàn tụ gia đình và mang ý nghĩa to lớn trong văn hóa cổ truyền người Việt. Một mâm lễ nhỏ cũng tượng trưng cho lòng thành đối với gia tiên, cầu chúc những điều tốt đẹp cho gia đình và mùa màng bội thu, no ấm.

Hiện nay, các lễ vật dâng cúng trong ngày Tết Đoan ngọ không khó tìm, có thể dễ dàng mua được ngoài chợ, trong siêu thị hoặc các tiệm bán hàng online. Bên cạnh đó, cũng có nhiều tiệm nhận đặt mâm lễ bày biện sẵn, đủ đầy vật phẩm, giá cả cũng rất đa dạng. Nếu bạn là người bận rộn không có thời gian đi chợ tỉ mẩn chọn từng thứ một, có thể mua mâm lễ chuẩn bị sẵn rất tiện lợi.

Vào dịp này, chúng ta làm những điều gì để may mắn cả năm?

- Tắm nước lá

Vào ngày mùng 5/5, sau khi ăn cơm rượu nếp để giết sâu bọ, nhiều gia đình chuẩn chuẩn bị nước tắm từ các loại thảo dược như lá mùi, lá tía tô, kinh giới, lá sả, lá tre… Người xưa cho rằng, việc tắm lá thuốc giúp cơ thể thơm tho, khoan khoái dễ chịu, trị được cảm mạo và xua mầm bệnh.

Nhiều người cũng dùng nước lá thơm để gội đầu, xông.

- Hái lá thuốc

Theo quan niệm truyền thống, 12 giờ trưa là thời điểm dương khí tốt nhất vì ánh nắng tỏa ra nhiều nhất. Do đó, hái lá thuốc vào thời điểm đó sẽ có tác dụng trị bệnh hiệu quả hơn. Tuy nhiên, phong tục này chỉ diễn ra ở một số địa phương.

- Phóng sinh

Tết Đoan Ngọ được xem là ngày lành trong trong năm nên sẽ vô cùng thích hợp để phóng sinh. Phóng sinh là việc thiện và sẽ mang lại phước lành, may mắn cho người thực hiện.