Thắp lên hy vọng về loại vaccine phổ quát có thể tiêu diệt được hầu hết các loại ung thư...

Theo đó, một nhóm nghiên cứu tại Đại học Florida đã phát hiện ra hướng đi mới đầy tiềm năng trong cuộc đua tìm ra vaccine điều trị ung thư.

Ban đầu, họ không đặt mục tiêu tạo ra một loại vaccine phổ quát. Thứ mà họ thử nghiệm chỉ đơn giản là một loại vaccine mRNA không nhắm đến bất kỳ khối u cụ thể nào.

Tuy nhiên, điều đó đã mang lại kết quả bất ngờ khi trong các mô hình thử nghiệm trên chuột, vaccine này không chỉ giúp làm chậm mà còn khiến nhiều khối u teo nhỏ hoặc biến mất hoàn toàn. Đặc biệt khi được kết hợp với thuốc ức chế PD-1 - loại thuốc miễn dịch đã có mặt trên thị trường.

Vaccine mRNA nói trên được sản xuất bằng công nghệ tương tự như vaccine Covid-19. Tuy nhiên, thay vì đưa vào thông tin di truyền của virus, các nhà nghiên cứu chỉ sử dụng mRNA để kích thích hệ miễn dịch nói chung.

Dù không nhắm trúng bất kỳ kháng nguyên cụ thể nào trên tế bào ung thư, chính phản ứng miễn dịch mạnh mẽ được khơi dậy từ loại vaccine này đã khiến cơ thể bắt đầu nhận diện và tấn công các tế bào bất thường.

Nhóm nghiên cứu cũng cho biết, vaccine đã khiến khối u biểu hiện PD-L1, đây là chỉ dấu khiến hệ miễn dịch dễ dàng phát hiện và xử lý chúng hơn.

Sắp có loại vaccine phổ quát có thể tiêu diệt được hầu hết các loại ung thư... - ảnh minh họa.

Cụ thể, ở những con chuột trước đó không có dấu hiệu phản ứng miễn dịch nào, sau khi tiêm vaccine, các tế bào T hoạt động mạnh mẽ và có khả năng tấn công khối u rõ rệt.

Nghiên cứu này được xem là bước tiếp nối từ thử nghiệm lâm sàng trước đó của nhóm, khi họ tạo ra vaccine mRNA cá nhân hóa dành cho bệnh nhân u não glioblastoma. Nhóm nghiên cứu đã thử nghiệm trên bốn bệnh nhân nhưng kết quả đã cho thấy tiềm năng rất lớn.

Hiện nay, thay vì tạo vaccine riêng biệt cho từng người, họ tiến thêm một bước là phát triển một công thức có thể áp dụng cho nhiều loại ung thư, trên nhiều đối tượng khác nhau mà vẫn tạo ra hiệu quả.

Từ kết quả nghuên cứu này, các nhà khoa học tin rằng loại vaccine này không chỉ giúp hỗ trợ điều trị mà còn có thể mở ra cơ hội ngăn ngừa ung thư trong tương lai.

Bằng cách đánh thức lại “trí nhớ” của hệ miễn dịch và khiến nó cảnh giác hơn với sự hiện diện của tế bào lạ, vaccine có thể đóng vai trò như một công cụ phòng thủ từ sớm.

Hiện nay, nhóm nghiên cứu hiện tiếp tục hoàn thiện công thức và đặt mục tiêu triển khai thử nghiệm trên người trong thời gian tới.

 “Nếu thành công, vaccine mRNA này sẽ không chỉ là một bước tiến công nghệ mà còn là một hy vọng thực sự trong việc phổ cập hóa điều trị ung thư bằng chính hệ miễn dịch của cơ thể” - đại diện nhóm nghiên cứu cho biết.

Trước đó, các nhà khoa học tại Đại học Tufts của Mỹ  cũng đã công bố bước tiến vượt bậc trong cuộc chiến chống ung thư khi nghiên cứu ra một loại vaccine mới có khả năng kích hoạt phản ứng miễn dịch mạnh mẽ, giúp cơ thể chống lại nhiều loại khối u ác tính nguy hiểm.

Vaccine này sử dụng một hỗn hợp các mảnh protein từ khối u rắn để kích thích hệ miễn dịch nhận diện và tấn công tế bào ung thư.

Phương pháp này không chỉ tạo ra phản ứng miễn dịch mạnh mẽ mà còn thiết lập trí nhớ miễn dịch lâu dài, giúp giảm thiểu nguy cơ tái phát ung thư. Chìa khóa giúp vaccine phòng ung thư mới đạt hiệu quả cao nằm ở khả năng hướng kháng nguyên từ khối u vào hệ miễn dịch một cách hiệu quả.

Theo các nhà nghiên cứu, thông thường, quá trình thu thập và đưa kháng nguyên vào các tế bào trình diện như đại thực bào hay tế bào tua (có thể xem như "đồn cảnh sát" của hệ miễn dịch) diễn ra khá chậm và kém hiệu quả, đặc biệt là với kháng nguyên từ khối u.

Để khắc phục điều này, nhóm nghiên cứu tại Đại học Tufts đã phát triển một phương pháp 2 giai đoạn nhằm tăng cường khả năng nhận diện và kích hoạt hệ miễn dịch.

Đầu tiên, họ sử dụng phân tử AHPC để "đánh dấu" các protein khối u bằng một thẻ đặc biệt gọi là ubiquitin. Nhờ đó, các tế bào miễn dịch có thể dễ dàng nhận diện và xử lý những protein này thành các mảnh nhỏ để trình diện cho hệ miễn dịch.

Tiếp theo, các protein khối u đã được xử lý sẽ được "đóng gói" vào các hạt lipid siêu nhỏ - được thiết kế để di chuyển trực tiếp đến các hạch bạch huyết, nơi tập trung nhiều tế bào trình diện kháng nguyên nhất.

Thử nghiệm trên động vật mắc các loại ung thư khác nhau như ung thư da (melanoma), ung thư vú bộ ba âm tính, ung thư phổi Lewis và ung thư buồng trứng giai đoạn cuối đã cho thấy kết quả đầy hứa hẹn.

Vaccine này kích hoạt phản ứng mạnh mẽ từ các tế bào T gây độc tế bào. Những tế bào này tấn công các khối u, ức chế sự phát triển và ngăn chặn di căn.

Vaccine  do giáo sư Qiaobing Xu, chuyên ngành kỹ thuật y sinh Đại học Tufts và các đồng nghiệp phát triển, dựa trên nghiên cứu trước đó về biểu hiện kháng nguyên đặc hiệu.

Ông Qiaobing Xuđánh giá vắc xin này có thể là đóng vai trò quan trọng trong "kho vũ khí" chống ung thư. Trong đó, việc kết hợp vaccine với phẫu thuật, hóa trị và các phương pháp điều trị khác có thể cải thiện đáng kể phản ứng của bệnh nhân và ngăn ngừa ung thư tái phát.