Nguyên nhân, triệu chứng và cách xử lý bệnh viêm tuyến nước bọt

Quá trình tiêu hóa diễn ra hiệu quả nhờ sự hỗ trợ đắc lực của tuyến nước bọt. Không những vậy, nó còn giúp rửa sạch vi khuẩn, thức ăn thừa cũng như kiểm soát lượng vi khuẩn tốt và xấu có trong miệng, giúp giữ cho miệng của bạn luôn ẩm và sạch sẽ. 

1. Viêm tuyến nước bọt là gì?

Viêm tuyến nước bọt gồm viêm tuyến nước bọt nổi hạch, viêm tuyến nước bọt dưới lưỡi, viêm tuyến nước bọt mang tai. Bệnh xảy ra khi tuyến nước bọt hoặc ống nước bọt không hoạt động tốt, bị nhiễm khuẩn, nhiễm vi rút. Nguyên nhân gây bệnh thường do lượng vi khuẩn và thức ăn thừa không được rửa trôi đi hết. Đối tượng dễ mắc bệnh thường là trẻ em và thanh thiếu niên. Ở nam và nữ tỷ lệ mắc bệnh như nhau nhưng biến chứng thường dễ gặp ở nam giới hơn.

Bệnh lý viêm tuyến nước bọt mang tai thường xuất hiện vào mùa đông xuân. Mọi lứa tuổi đều có thể mắc bệnh. Một số triệu chứng lâm sàng của bệnh có thể kể đến như vùng quanh tai sưng đau, cảm thấy nóng, đỏ tại dưới hàm một hoặc hai bên. Có thể thấy nóng sốt, buồn nôn, mệt mỏi toàn thân.

Có 3 tuyến nước bọt chính, bao gồm:

- Tuyến nước bọt mang tai là tuyến lớn nhất, có vị trí nằm ở hai bên má, trên hàm và nằm phía trước tai. Viêm tuyến nước bọt mang tai là khi một trong hai tuyến này bị viêm.

- Tuyến nước bọt dưới lưỡi nằm ở phía dưới của miệng, phía dưới lưỡi.

- Tuyến nước bọt dưới hàm nằm ở hai bên hàm, dưới xương hàm.

Bên cạnh đó, trên cơ thể còn có vô số tuyến nước bọt nhỏ giúp làm lắng nước bọt từ các ống nước bọt xung quanh miệng

2. Nguyên nhân gây viêm tuyến nước bọt

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến bệnh, trong đó nguyên nhân chính thường do nhiễm vi khuẩn Staphylococcus aureus. Ngoài ra, các vi khuẩn gây viêm tuyến nước bọt có thể kể đến như:

- Haemophilus influenzae (vi khuẩn gây viêm màng não);

- Streptococcus viridans (một loại liên cầu khuẩn);

- Streptococcus pyogenes;

- Escherichia coli (E.coli).

Sở dĩ, nhiễm trùng dẫn đến giảm tiết nước bọt là bởi sự tắc nghẽn hoặc viêm ống tuyến nước bọt. 

Bên cạnh đó, có thể kể đến những virus và một số tình trạng bệnh lý có thể dẫn đến giảm tiết nước bọt, bao gồm:

- Quai bị - nguyên nhân của bệnh đó là nhiễm virus dễ lây lan. Đối tượng mắc bệnh thường là trẻ em chưa được tiêm chủng;

- Virus cúm A và virus á cúm type I và II;

- Herpes;

- Sỏi tuyến nước bọt;

- HIV

- Bị tắc nghẽn ống tuyến nước bọt do đờm nhầy;

- Xuất hiện khối u;

- Bệnh Sarcoidosis, là bệnh mà từng mảng viêm, nhiễm trùng xuất hiện trên khắp cơ thể;

- Mất nước;

- Suy dinh dưỡng;

- Điều trị xạ trị vùng đầu và cổ;

- Vệ sinh răng miệng không sạch sẽ.

3. Yếu tố nguy cơ gây bệnh

Đồng thời, khi có một trong các yếu tố sau đây sẽ khiến bạn có nguy cơ mắc bệnh viêm tuyến nước bọt cao hơn:

- Trên 65 tuổi.

- Không được tiêm phòng quai bị.

- Không vệ sinh răng miệng sạch sẽ thường xuyên.

Nguy cơ nhiễm trùng cao khi mắc các bệnh lý mãn tính sau:

- HIV, AIDS;

- Hội chứng Sjogren;

- Nghiện rượu;

- Chứng ăn vô độ;

- Tiểu đường;

- Suy dinh dưỡng;

- Hội chứng khô miệng.

4. Triệu chứng của bệnh viêm tuyến nước bọt là gì?

Bệnh viêm tuyến nước bọt có triệu chứng rất giống so với những bệnh khác. Có thể kể đến các triệu chứng của bệnh như:

- Sờ vào da vùng tuyến mang tai thấy nóng đau, không đỏ, bị sưng căng, bóng, đỏ, ấn lõm (đối với viêm tuyến nước bọt do vi khuẩn) và ấn không lõm (đối với viêm tuyến nước bọt do vi rút). 

- Tuyến nước bọt mang tai hoặc dưới hàm hai bên có thể bị biến dạng, mặt phình ra, cổ bạnh, cằm xệ.

- Sốt hoặc có cảm giác ớn lạnh. Nhiều trường hợp có thể kèm sốt cao, khó thở hoặc thường xuyên hoặc những triệu chứng bệnh tiến triển theo hướng xấu đi, cần được cấp cứu về mặt y tế kịp thời.

- Thường xuyên thấy hôi miệng hoặc mất vị giác

- Mở to miệng rất khó khăn. Cảm giác đau nhức, khó chịu khi mở miệng ăn 

- Trong miệng có xuất hiện mủ

- Khô miệng.

- Vùng mặt và ở trong miệng có cảm giác đau nhức

- Phía trên hàm hoặc phía dưới miệng bị sưng đỏ.

- Nước bọt đặc quánh, ít.

- Viêm đỏ lỗ ống Stenon, khi vuốt dọc ống tuyến thường có mủ chảy ra.

5. Biến chứng của bệnh 

Viêm tuyến nước bọt có nguy hiểm không?

Câu trả lời là KHÔNG. Tuy biến chứng không phổ biến nhưng nếu không điều trị viêm tuyến nước bọt kịp thời có thể dẫn đến tích tụ mủ và có các ổ áp-xe hình thành ở tuyến nước bọt.

Bên cạnh đó, bệnh có thể dẫn đến hình thành khối u lành tính gây phì đại tuyến nước bọt. Hoặc phát triển nhanh hơn và gây ra mất cử động ở vùng mặt bị tổn thương. Một phần hoặc toàn bộ vùng mặt có thể sẽ bị ảnh hưởng. 

Ngoài ra, nếu ngay từ ban đầu đã bị nhiễm trùng lan từ tuyến nước bọt đến những phần khác của cơ thể thì nguy cơ để lại biến chứng sẽ cao hơn. 

Bao gồm tình trạng nhiễm trùng da do vi khuẩn (viêm mô tế bào) hoặc viêm họng Ludwig (một dạng viêm mô tế bào xảy ra ở phía dưới của miệng)

6. Cách điều trị viêm tuyến nước bọt

Với mỗi mức độ nghiêm trọng, tình trạng nhiễm trùng, nguyên nhân tiềm ẩn và các triệu chứng khác nhau của bệnh sẽ có một cách điều trị không giống nhau.

Để điều trị nhiễm vi khuẩn, mủ hoặc sốt, bạn có thể dùng kháng sinh để điều trị. Ổ áp-xe có thể sẽ được chọc hút.

Các bước xử lý bệnh tại nhà bao gồm:

- Mỗi ngày uống 2 - 2,5 lít nước để kích thích tuyến nước bọt và giữ tuyến nước bọt sạch sẽ;

- Với vùng tuyến nước bọt bị tổn thương, bạn cần mát xa liên tục. 

- Chườm ấm.

- Pha nước ấm cùng một chút muối để súc miệng.

- Cách kích thích tiết nước bọt và giảm sưng đau hiệu quả đó là ngậm, hoặc mút chanh chua hoặc kẹo chanh không đường.

Viêm tuyến nước bọt có thể dễ dàng xử lý và đa số các trường hợp sẽ không cần phải phẫu thuật. Tuy nhiên, trong các trường hợp nhiễm trùng mãn tính hoặc nhiễm trùng tái phát, phẫu thuật là điều cần thiết. Một số ít trường hợp sau phẫu thuật có thể bị loại bỏ một phần hoặc toàn bộ tuyến mang tai hoặc loại bỏ tuyến dưới hàm.

7. Viêm tuyến nước bọt có lây không?

Thực tế cho thấy không có trường hợp nào mắc bệnh do bị lây ngay cả khi người bị bệnh là thành viên trong gia đình. Tiếp xúc trực tiếp với nước bọt bắn ra từ miệng bệnh nhân sẽ có khả năng lây lan bệnh cao hơn. 

Viêm tuyến nước bọt có phải kiêng gì không?

Bệnh không lây lan qua tiếp xúc hàng ngày, thậm chí ngay cả khi trao nụ hôn hay quan hệ bằng đường miệng  đều không lây bệnh. Do đó, bạn có thể hoàn toàn có thể yên tâm

Tuy nhiên, bạn vẫn nên quan tâm  tìm hiểu rõ về các tác nhân gây bệnh thường gặp. Theo đó, những người có nguy cơ bị bệnh nhiều nhất chính là 

Những đối tượng dễ mắc bệnh nhất đó là người đã từng trải qua các ca xạ trị ở vùng đầu và vùng cổ, người dùng nhiều điện thoại di động, các công nhân hoặc những người tiếp xúc nhiều với các bức xạ. Do đó, bạn cần phải hết sức chú ý.

8. Cách phòng ngừa bệnh viêm tuyến nước bọt

Cách tốt nhất để giảm nguy cơ mắc bệnh đó là đảm bảo uống nhiều nước và thực hành vệ sinh răng miệng sạch sẽ mỗi ngày. Lưu ý chải răng đúng cách. Nên dùng chỉ tơ nha khoa làm sạch răng ít nhất hai lần một ngày.

Tóm lại, bệnh viêm tuyến nước bọt có thể xuất phát từ các tác nhân khác nhau. Tốt nhất bạn cần hiểu rõ về bệnh để phát hiện sớm và điều trị kịp thời, tránh ảnh hưởng đến sức khỏe, đảm bảo an toàn tính mạng.